Museumrondleiding door bezoekers

Het lijkt een van de vele fastfoodzaken in New York. 4food heet het. Maar je doet er meer dan eten alleen – veel meer.

Je stelt er om te beginnen zelf je broodje samen. Combinaties genoeg. Vijf soorten brood heb je al (onder meer breakfast bagel en multigrain), vier soorten groente (sla, tomaat, ui en NY pickles), tien verschillende sauzen, zeven soorten kaas, en vijf soorten vlees, zalm, ei of veggie. En dan kan er nog een slice van het een of ander bij, vijf mogelijkheden (een schijfje avocado bijvoorbeeld, of maple glazed butternut squash – het water komt ons al in de mond), en zelfs nog een scoop, elf mogelijkheden (wat dacht u van nog een schep dried fruit and nut als finale?)

Vervolgens kun je het broodje een naam geven, een naam die opvalt natuurlijk, Belgian Whale bijvoorbeeld – ik verzin maar iets. En tot slot kun je meteen promotie maken voor je eigen broodje, via Facebook en Twitter bijvoorbeeld. Komt nadien iemand bij 4food een Belgian Whale bestellen, dan krijg jij 25 cent. Bestellen er veel klanten een Belgische walvis, dan eet jij voortaan goedkoop. De consument als producent. User generated food. Restaurant 2.0. Cocreation.

Als we zo’n concept nu eens op de cultuursector toepasten. Op een museum bijvoorbeeld. Ook keuzemogelijkheden genoeg daar – hele zalen vol zelfs. Je geeft de bezoeker de kans een rondleiding samen te stellen, op een pc in het museum, of online, veel musea hebben hun collectie al op het net staan. De bezoeker leidt ons langs zijn favoriete schilderijen, voegt er wat eigen commentaar toe, of hij citeert iets wat hem bijzonder trof in de beschikbare museuminformatie.

Die rondleiding wordt vervolgens aangeboden via het museum, aan de balie of via de website. Bestelt iemand die rondleiding, dan krijgt hij flinke korting bij zijn volgende museumbezoek. Is zijn rondleiding een hit, dan wordt hij gratis lid van de vriendenvereniging van het museum – ambassadeurs leg je in de watten.

We zijn allemaal zenders

Heel de VS en zelfs een deel van Europa reisde Alan Lomax (1915-2002) rond met zijn bandrecorder. Wie een liedje kende, kreeg een microfoon onder de neus. Op zijn eentje redde Lomax een hele brok, zeg maar een berg Amerikaans en Europees erfgoed van de vergetelheid.

De AB wijdt vanaf volgende week een eerbetoon aan deze song hunter, met een concertreeks, een fototentoonstelling en een filmretrospectieve – het kan niet genoeg geprezen worden. We zullen er ook de eerste resultaten kunnen beluisteren van Lullabies, de expeditie van twee Belgen die de voorbije vier maanden Lomax achterna zijn gegaan.
Op 18 april vertrokken Eva Schampaert en Bas Bogaerts voor een reis rond de Middellandse Zee. Ze gingen er overal bij de mensen aankloppen met één simpele vraag: of ze een slaapliedje wilden inzingen in hun recordertje. Volgende dinsdag keren ze naar huis terug.
Nadien zetten ze hun onderneming verder in België, zowel bij migranten uit het Middellandse Zeegebied als bij autochtone Belgen.
De eerste opnames zijn al op de website te beluisteren. Ik was meteen onder de indruk. Dit kan niet anders dan een unieke liedjesschat opleveren. Vreemd genoeg is niemand nog op het idee gekomen deze melodieën, die tot onze diepste, intiemste herinnering behoren, systematisch te registeren.
Lullabies is een user generated-project – dat maakt het allemaal nog boeiender. Het is niet het project van Eva en Bas maar van ons allemaal. Het is het erfgoed van mensen uit Srebrenica en Steenokkerzeel, uit Brussel en Brescia, uit Dendermonde en Dahab. Binnenkort zal zelfs iedereen, ook wij allemaal, een slaapliedje kunnen inzingen op de website.
Alan Lomax was een pleitbezorger van culturele diversiteit en haalde graag uit naar de entertainment-industrie, dat handjevol zenders (transmitters) dat al die lokale culturen overstemt en ons liever allemaal als gedweeë ontvangers (receivers) ziet. “I mean you and your CBS and all the big amusement industries represent a way of silencing everybody, you know?”, zei hij in 1991 in een interview met CBS. “Communication was supposed to be two-way, but it’s turned out to be basically one-way. From those people who can afford to own a transmitter, which costs a few million dollars, to the little guy that can afford to own a receiver that costs a few bucks. So there are millions of receivers and people at the other end, and only a few transmitters, and I think that is one of the major, if not the major human problems now, because everybody is off the air.”
Lomax was zijn tijd ver vooruit. Zijn geest leeft vandaag voort in de miljoenen blogs, tweets en status updates op het internet, in sites als YouTube, MySpace en Facebook, media die ons de kans hebben gegeven ook zelf on the air te komen, naast de grote jongens. Iedereen heeft eigen verhaal, een eigen lied – dat is wat Lomax en Lullabies ons duidelijk maken. We zijn met zijn allen niet alleen ontvangers maar ook zenders.